انتخاب مصالح متناسب با اقلیم
مصالح مناسب با آب و هوای منطقه
در ساختمان سازی و طراحی باغ ویلا، مصالح حساس ترین بخش نسبت به آب و هوا می باشند. مصالح عموما با توجه به زیبایی و سبک بنا انتخاب می شوند. اما اگر منطقه اقلیم چهار فصلی نداشته باشد و همیشه سرما یا گرما در طول سال غالب باشند گروه معماری باید مصالح انتخابی را پیش از استفاده ارزیابی و تایید کند. اصرار بر مصالح مناسب اقلیم به این خاطر می باشد که آب و هوا بر ظاهر و استحکام مصالح تاثیر مستقیم دارد و در گذر زمان آنها را تخریب می کند. برای جلوگیری از این مسئله باید مصالحی را انتخاب کرد که با آب و هوای منطقه مورد نظر سازگار باشند.
البته علاوه بر تخریب مصالح باید میزان عایق بودن آنها را نیز در نظر گرفت. برای مثال در مناطق گرمسیری مصالح تا حد کمی باید عایق سرما باشند چرا که در غیر این صورت در تابستان خنک کردن فضای داخل خانه دشوار خواهد بود. به همین سبک در مناطق سردسیری مصالح باید عایق سرما باشند تا اسکان در خانه در زمستان امکان پذیر باشد.
مصالح سازگار با اقلیم
عایق بودن مصالح در مناطق سردسیر
در نقاط سردسیر شکل ساختمان باید فشرده باشد به عبارتی فرم پلان آن به صورت مربع طراحی شود. چرا که در معماری شکل هندسی ساختمان در میزان جذب آفتاب تاثیر گذار به حساب می آید. به این صورت که ارتباط میان اندازه یک بعد را با میزان دریافت گرما معکوس می دانند. به این منظور که اگر یک ساختمان به صورت مستطیل ساخته شود دیوار های کشیده آفتاب کمتری نسبت به عرض ها دریافت می کنند. در نتیجه بنا را مربع در نظر می گیرند تا ابعاد در یک اندازه بوده و همگی به یک اندازه گرما بگیرند تا حداکثری وجود نداشته باشد.
اما این موضوع تنها به پلان مربوط نمی باشد بلکه باید مصالح نیز به گونه ای انتخاب شوند که ساختاری فشرده و ابعادی (ترجیحا ابعاد آنها بزرگ باشد.) برابر داشته باشند. اینگونه قانون ذکر شده در رابطه با جذب مساوی گرما در مصالح نیز اجرا می شود.
علاوه بر فرم مصالح برای حبس کردن گرما در فضای داخلی می توان از ورق آلومینیوم کامپوزیت پرمیوم باند نیز استفاده کرد تا گرمای جذب شده در روز هدر نرود. البته از نظر اقلیمی ذخیره گرمای روز برای شب کار درستی نمی باشد.
مصالح عایق در برابر سرما و گرما
دوام مصالح در شهرهای سرد
در راستای انتخاب مصالح مناسب اقلیم جدا از بحث عایق بودن و گرم کردن خانه باید به دوام آنها نیز توجه کنید. در شهرهای شمالی و کوهستانی که بارندگی به مراتب پیش می آید و سرما شدید است مصالح به سرعت واکنش نشان می دهند. به خصوص که تابستان و زمستان آن شهر ها مانند شهر های ساحلی کاملا گرم و کاملا سرد می باشند و ساختمان در معرض تغییرات شدید اقلیمی قرار می گیرد. اینگونه آسیب پذیری بیشتری از خود نشان می دهد چرا که با سرد و گرم شدن برخی مصالح بافت آنها ترک می خورد.
برخی چوب ها نیز مانند ترمووود و ردوود از مقاوم ترین چوب های طبیعی فشرده شده هستند که در شهرهای سردسیری به خصوص جنگلی برای مدت طولانی دوام می آورند و تغییر رنگ نیز نمی دهند. ینگ ها نیز از مصالحی هستند که در سرما و باران هیچ واکنشی نشان نداده و دچار خراشیدگی نیز نمی شوند.
مصالح مناسب اقلیم شهرهای جنوبی
شهرهای ساحلی جنوبی نیز دارای اقلیم گرم و مرطوب می باشند. در این شهرها مشکل گرمای بیش از حد و ذخیره گرمای روز در شب وجود دارد. برای حل این مسئله معماران بومی از چوب برای ساختن سقف، پنجره و در بهره می برند. چرا که چوب جرم حرارتی کمی دارد و گرما را به آهستگی انتقال می دهد. به همین سبب گرمایی که در روز توسط چوب جذب می شود پیش از آنکه کاملا خانه را گرم کند با خنکای شب از بین می رود و گرمای اضافی در خانه حبس نمی شود.
برای بدنه نیز از چوب استفاده نمی شود چرا که چوب در این مناطق چوب از مصالح بومی بوده و کمیاب می باشد. برای دیوار ها باید از مصالحی استفاده کرد که همچنان دارای جرم حرارتی کمی باشند، عموما مصالحی با رنگ روشن از این خاصیت برخوردار هستند.
مصالح مورد استفاده در شهرهای جنوبی
نتیجه گیری
یکی از مهمترین اصول ساختمان سازی انتخاب مصالح سازگار با اقلیم می باشد. مصالح می بایست عایق سرما و گرما باشند تا با توجه به سردسیر یا گرمسیر بودن منطقه شرایط اسکان در خانه را فراهم کنند. به علاوه انتخاب آنها باید به گونه باشد که در برابر آب و هوای آن شهر مقاوم بوده و حداقل میزان تخریب پذیری و واکنش دهی را داشته باشند.
سوالات متداول
- کدام شهرها دارای آب و هوای گرم و مرطوب هستند؟
شهرهای جنوبی نظیر بندرعباس، آبادان و اهواز گرم و مرطوب بوده و تابستان هایی با گرمای طاقت فرسا دارند. - چرا در مناطق گرم و خشک برای سقف از خشت خام استفاده می شود؟
به دلیل نداشتن پوشش گیاهی و چوب این انتخاب صورت می گیرد. - شهرهای شمالی دارای چه اقلیمی می باشند؟
آب و هوای معتدل و مرطوب ویژه شهرهای ساحلی و جنگلی شمال ایران است.